کوچ، حرکتی عظیم در زندگی ایلات است و می‌توان از آن به عنوان قلب تپنده‌ای یاد کرد که خون حیات‌بخش را در زندگی عشایری به جریان در می‌آورد که در سالیان گذشته این حرکت عظیم با موانع و مشکلاتی مواجه بوده است.
کوچ عشایر با هدف دستیابی به چراگاه‌های حیات‌بخش و علوفه مرتعی تازه و گذر از سرما و گرمای شدید، بخش حیاتی زندگی ایلیاتی است.
عشایر در فصل بهار و تابستان به مناطق سردسیری و ییلاقی و پاییز و زمستان به مناطق گرمسیری و قشلاقی جنوب کشور و استان فارس کوچ می کنند.
کوچ عشایر به خصوص با توسعه شهرها و گسترش زندگی شهرنشینی با دشواری هایی همراه است و دردسرهای زیادی طی دهه های اخیر برای عشایر و حتی شهرنشینان به بار آورده است به نحوی که در این فصل ردپای کوچ عشایر در بعضی شهرهای فارس به خصوص غرب کلانشهر شیراز مشاهده می شود.
سختی های زندگی عشایر در سالیان گذشته باعث شده بخش قابل توجهی از عشایر کشور و استان فارس به یکجانشینی و شهرنشینی روی آورند.
تسهیل عبور و مرور عشایر در ایل راه ها با توجه به توسعه شهرها و گسترش سازه های شهری، جاده و ریل در مسیر عبور کوچ عشایر ،آبرسانی به عشایر کوچ رو با توجه به کمبود آبهای روان در دهه های اخیر ازجمله ملزومات مورد نیاز کوچ عشایر است.
فارس با دارا بودن بیش از ۱۲ درصد جمعیت عشایری کشور قطب عشایر ایران محسوب می شود و این استان به دلیل دارا بودن طوایف مختلف به رنگین کمان عشایری کشور نیز معروف است.
مدیرکل امور عشایر استان فارس با اعلام تقویم کوچ عشایر به خدمات به عشایر کوچ رواشاره کرد و گفت: ۱۱۳ اتراقگاه عشایر تاکنون در سطح استان فارس شناسایی شده که با منابع طبیعی مذاکراتی برای واگذاری این مناطق شده تا بتوان خدمات لازم عشایر را در این اتراقگاه های ایل رو دایر شود.
عبدالحمید کریمی افزود: جدای از این اتراقگاه ها تاکنون در ۹ منطقه در مسیر کوچ عشایر استان محل هایی برای ارایه خدمات به عشایر در حال کوچ پیش بینی شده که در محل ها خدماتی از جمله تامین علوفه و آبرسانی انجام خواهد شد.
وی ادامه داد: آبرسانی به عشایر در حال کوچ نیز برای آن دسته از عشایری که تقویم کوچ را رعایت کرده باشند در مسیر کوچ به آنها ارایه می شود.
وی اضافه کرد: تانکرهای آبرسان نیز بعد از حرکت عشایر به سمت مناطق ییلاقی با آنها همراهی خواهندکرد تا به محل مورد نظر کوچ کنند.
ملزومات کوچ از مایحتاج عمومی تا امنیت
مدیرکل امور عشایر استان فارس در ادامه به تامین ارزاق عمومی عشایر در مسیر کوچ اشاره کرد و گفت: مواد مورد نیاز ازجمله آرد از طریق شبکه تعاونی عشایری در مسیر کوچ و مناطق ییلاقی به عشایر کوچ رو ارایه می شود.
وی موضوع امنیت کوچ را یکی از مولفه های مورد نیاز عشایر به خصوص در زمان کوچ دانست و گفت: هماهنگی لازم با عوامل انتظامی و سپاه عشایر استان فارس برای تامین امنیت عشایر این استان به خصوص در فصل کوچ انجام شده است.
ردپای کوچ عشایر در خیابان های غرب شیراز
کریمی به موضوع تردد عشایر در مسیر ایل راه هایی که در حاشیه شهرها و کلانشهر شیراز قرار دارد نیز گفت: در پی توسعه شهرهای استان به خصوص شیراز ایل راه های عشایری با مشکلاتی مواجه شده که با هماهنگی که با پلیس راهور استان فارس انجام شده تا عشایر از تقاطعات مسیر کوچ با راه ها و یا راه آهن با کمک دستگاه های متولی و پلیس عشایر با کمترین خسارت از این مناطق عبور کنند.
وی ادامه داد: امسال تمام تلاش خود را بکار بسته که در فصل کوچ کمترین مشکل در خصوص تقاطع ایل راه ها با شهرها انجام شود که در این راستا تاکنون چندین نشست مشترک با مدیران شهری در شیراز انجام و بازدیدهایی از مناطق غرب این کلانشهر که در مسیر کوچ عشایر قرار دارد نیز انجام شده است و بنا داریم اتراقگاه هایی در منطقه غرب شیراز که مزاحمتی برای شهروندان نداشته باشد ایجاد کرده و حتی محلی برای عرضه محصولات عشایری در این منطقه نیز ایجاد شود.
مدیرکل امور عشایر استان فارس عنوان کرد: این کار تاکنون هنوز اجرایی نشده اما در پی مصوبه ای که در این زمینه در شورای اسلامی شهر شیراز بوده این مسیر با ۲ منظور ایجاد و در فصل کوچ در اختیار عشایر قرار خواهد گرفت و بعد از آن نیز به عنوان محلی توریستی، گردشگری و تفریحی برای دوچرخه سواری و ...در اختیار شهروندان قرار خواهد گرفت.
کریمی تاکید کرد: بازنگری شهری در منطقه غرب شیراز به دلیل اینکه این محل از دیرباز منطقه عبور عشایر در فصل کوچ بوده یکی از ضروریت های شهری است که با تاکید استاندار فارس و مدیریت شهری شیراز کلید خورده و مقرر شده تا پایان سال ۱۴۰۲ به سرانجام برسد.
وی در ادامه تاکید کرد: اخطارها و هشدارهای هواشناسی در طول مسیر کوچ از طریق کمیته مدیریت کوچ و تیم های سیار در اختیار عشایر کوچ رو قرار می گیرد تا با کمترین خسارت ممکن بتوانند کوچ کنند.
تقویم کوچ عشایر فارس اعلام شد
مدیرکل امور عشایر فارس در ادامه با اعلام تقویم عشایر کوچ رو این استان گفت: از ۱۵ فروردین تا ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ زمان کوچ زمینی عشایر این استان است.
وی افزود: تقویم زمانبندی کوچ بهاره عشایر که قبل از پایان سال گذشته تدوین شد، به اداره کل منابع طبیعی فارس و تمام عشایر این استان ابلاغ شده است.
کریمی ادامه داد: براساس این تقویم تاریخ حرکت زمینی عشایر و دامداران عشایر مستقر در استان های مجاور فارس از جمله بوشهر،خوزستان،کهگیلویه و بویراحمد و یزد که قصد ورود به فارس و یا گذر از این استان دارند از ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ آغاز شده است.
مدیرکل امور عشایر فارس بیان کرد: در مناطق جنوبی استان فارس نیز از ۱۵ فروردین برای زمان شروع کوچ زمینی عشایر تعیین شده که ورود به مناطق ییلاقی تا ۲۳ اردیبهشت امسال ادامه خواهد داشت.
کریمی با بیان اینکه کوچ عشایر در این استان از طریق ادارات منابع طبیعی، دامپزشکی، نیروی انتظامی و امور عشایر کنترل و خدمات بین راهی نیز توسط اداره کل امور عشایر ارایه خواهد شد، گفت: زمان کوچ ماشینی عشایر نیز ۲۳ اردیبهشت تعیین شده است و بعضی عشایر که قصد خروج از شمال فارس را دارند می توانند از ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ مرزهای این استان را به سمت استان های شمالی ترک کنند.
وی عنوان کرد: در مسیر کوچ عشایر کار خدمات رسانی و آبرسانی به عشایری که تاریخ کوچ را رعایت کنند، ارایه خواهد شد.
مدیرکل امور عشایر استان فارس تاکید کرد: در پی بارندگی های خوب امسال پوشش گیاهی زیادی در مراتع استان وجود دارد که عشایر باید از این ظرفیت طبیعی بهره برده و از ورود زود هنگام به مناطق ییلاقی جلوگیری کنند تا از بین رفتن زودهنگام پوشش گیاهی مراتع نیز جلوگیری شود.
فارس، رنگین کمان و قطب عشایر کشور
کریمی در ادامه با بیان اینکه در ساختار ایلی عشایر استان فارس مجموعه رنگین کمان اقوام وجود دارد و نماینده ای از کل کشور می تواند باشد،گفت: عشایر فارس از چهار ایل بزرگ قشقایی،خمسه،لر ممسنی و بویراحمد و طوایف مستقل تشکیل شده است.
مدیرکل امور عشایر استان فارس اظهارکرد: با توجه به سرشماری ثبتی مبنایی سال ۱۳۹۸ مجموع عشایر این استان از ۲۶ هزار و ۸۷۰ خانوار و جمعیتی بالغ بر ۱۲۰ هزار نفر تشکیل شده است.
وی ادامه داد: ۱۲.۵ درصد جمعیت عشایری کشور در استان فارس زندگی می کنند و این استان به عنوان قطب عشایری کشور محسوب می شود.
نقش بارز عشایر در تولید
کریمی اضافه کرد: سالانه افزون بر ۲۰ هزار تن گوشت قرمز از طریق عشایر فارس تامین می شود و این قشر بیش از سه میلیون راس دام سبک پرورش و در این حوزه نقش آفرینی می کنند.
وی عنوان کرد: بیش از ۴۴ درصد صنایع دستی استان فارس توسط عشایر تولید می شود و سالانه بالغ بر ۵۷ هزار مترمربع انواع صنایع دستی توسط این قشر به بازار عرضه می‌شود.
مدیرکل امور عشایر استان فارس گفت: بیش از ۲۶۰ هزار تن انواع محصولات زراعی و باغی توسط عشایر استان تولید می شود و این قشر در موضوع پرورش زنبور عسل و تولید گیاهان دارویی نیز نقش آفرین هستند.
وی با بیان اینکه بیش از ۵۰ هزار تن محصولات لبنی توسط عشایر فارس تولید می شود ،افزود: فارس پتانسیل خوبی در زمینه بوم گردی و گردشگری عشایری دارد که می توان از این ظرفیت بهره برد و از سال قبل این مساله مورد توجه قرار گرفته است.
کریمی یکی از موضوعات اولویت دار این استان را پایداری معیشت خانوار و افزایش درآمدزایی عشایر از طریق بوم گردی و گردشگری عنوان کرد و گفت: این موارد با تسهیلات تبصره ماده ۱۶ قانون بودجه مدنظر قرار دارد.
وی اعلام کرد: عشایر استان فارس در بهبود وضعیت اقتصادی استان و کشور می توانند تاثیرگذار باشند در صورتی که به این قشر توجه شود.
منبع خبر: خبرگزاری ایرنا
تاریخ انتشار: 1402/01/24
