بهبود باروری گوسفند با به کارگیری فناوری نانو و ترکیبات مؤثر بر انرژی اسپرم و بهبود عملکرد میتوکندری از نتابج طرحی است که مهدیه مهدی‌پور مهندس کشاورزی، علوم دامی، فیزیولوژی دام و تولیدمثل آن را اجرا کرد.
کشاورزی و علوم دامی از گذشته تاکنون مورد توجه انسان‌ها قرار داشته است و هم اکنون نیز محققان سعی می‌کنند با روش علمی، تولید و پرورش دام‌ها و گیاهان را با کیفیت‌تر کنند. صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور هم از طرح‌هایی که این موضوعات را دنبال می‌کنند، حمایت می‌کند.
مهدیه مهدی پور با مدرک دکتری تخصصی از دانشگاه تبریز در رشته مهندسی کشاورزی - علوم دامی - فیزیولوژی دام - تولیدمثل به بررسی یک عامل مؤثر بر انرژی اسپرم (روزیگلیتازون) به همراه یک ترکیب هدفمند میتوکندریایی (mito PBN) به صورت نانو شده بر بهبود ویژگی‌های بیوشیمیایی و میکروسکوپی اسپرم گوسفند بعد از فرآیند انجماد و یخ گشایی پرداخته است.
وی که مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه گرگان در رشته علوم دامی گرفته است در دانشگاه شهید باهنر کرمان هم دوره کارشناسی خود را در رشته علوم دامی گذرانده است.
مهدی پور پژوهشگر دوره پسادکتری از دانشگاه تبریز در رشته علوم دامی درباره این طرح توضیح داد: به منظور حفظ دام‌های بومی و جلوگیری از انقراض این ذخایر ژنتیکی ارزشمند، لازم است که بخشی از تحقیقات در زمینه به کارگیری روش‌های مطلوب حفظ و انتقال این ژن‌ها به نسل‌های آینده اختصاص پیدا کند. لذا می‌توان با بهبود روش‌های نگهداری اسپرم به این هدف رسید.
وی تأکید کرد: انجماد منی یک فناوری مهم به منظور حفظ و نگهداری ذخایر ژنتیکی تلقی می‌شود. اسپرم‌های منجمد شده به منظور تلقیح مصنوعی باید از کیفیت لازم برخوردار باشند، بنابراین فرآیند انجماد اسپرم، فناوری دقیق و ماهران‌های است که طی چند دهه اخیر به منظور بهبود آن فعالیت‌های عمده‌ای صورت گرفته است، اما کماکان مقدار بازیافت اسپرم پس از انجماد کافی نیست و باید بهبود یابد.
این محقق درباره مزایای انجماد اسپرم توضیح داد: مزیت انجماد اسپرم جلوگیری از کاهش زنده‌مانی اسپرم در طی یک دوره زمانی طولانی مدت است. تلقیح مصنوعی به عنوان مهم‌ترین تکنیک برای اصلاح ژنتیکی حیوانات ارائه شده که به وسیله آن تنها با چند رأس حیوان نر انتخابی می‌توان هزاران حیوان ماده را در سال تلقیح نمود.
مهدی پور از دیگر کاربردهای اساسی و مهم این کار را بارور کردن تعداد زیادی گوسفند ماده با استفاده از اسپرم نرهای با نژاد برتر، کاهش هزینه‌های مربوط به نگهداری نرها، ایجاد مخازن ژنی، انتقال آسان مایع منی از مراکز تولید به دورترین مکان‌ها، تضمین بقای نرهای منحصر به فرد و جلوگیری از انقراض نسل نژادهای برتر عنوان کرد.
وی ادامه داد: همچنین کاهش بیماری‌های تولیدمثلی و افزایش بازدهی ژنتیکی از فواید تلقیح مصنوعی با اسپرم منجمد شده است.
براساس گزارش روابط عمومی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF)، این پژوهشگر درباره تلقیح مصنوعی توضیح داد: تلقیح مصنوعی یک فناوری تولیدمثلی است که در آن از بهترین نرهای پرورشی استفاده مؤثر می‌شود. برای داشتن یک تلقیح مصنوعی موفق، عوامل متعددی تأثیرگذار است که یکی از اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین آنها دسترسی به اسپرم‌های بارور بعد از فرآیند انجماد ذوب است چرا که اسپرم‌ها در طی فرآیند انجماد یخ گشایی آسیب می‌بینند.
مهدی پور تصریح کرد: در این طرح استفاده از فناوری نانو، باعث شد که ماده مورد نظر به صورت بهینه و آرام وارد اسپرم شده و در نتیجه از استرس ایجاد شده توسط ورود ناگهانی ماده به محیط و درنهایت شوک اسپرم، جلوگیری کند. از طرف دیگر در این پژوهش از روزیگلیتازون برای نگهداری اسپرم به صورت سردسازی شده استفاده می‌شود که در تحقیقات مختلف، اثرات محافظتی بسیار قوی در محافظت از اسپرم نشان داده است.
وی یادآور شد: بهبود باروری گله گوسفند با به کارگیری فناوری نانو و ترکیبات مؤثر بر انرژی اسپرم و بهبود عملکرد میتوکندری، استفاده از فناوری نانو در جلوگیری از ورود ناگهانی ماده یا آنتی اکسیدان به اسپرم و کاهش شوک ناشی از آن از اهداف این طرح است.
این محقق خاطرنشان کرد: ۱۲ دی ماه ۹۹ طرح را به سامانه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور ارسال کردم که در اسفند ماه تصویب شد اما نهایی‌سازی آن تا خردادماه سال بعد به طول انجامید و در نهایت مطابق تعهد توانستم طرح را به پایان برسانم. متأسفانه در خلال انجام طرح، موادی را برای آزمایش خریداری کردم که تقلبی بود و فقط حدود ۴ ماه طول کشید تا بتوانم مواد اصلی را پیدا و تهیه کنم و همین موضوعات به افزایش زمان تحقیق، منجر شد.
وی خاطرنشان کرد: این طرح به دستیابی به فناوری‌های مناسب جهت بهبود بازدهی تولید مثل و کاربرد ژن‌های کاندید مؤثر برعملکرد در گوسفند و بز و گاو میش بومی کشور نیز کمک می‌کند.
منبع خبر: خبرگزاری ایرنا
تاریخ انتشار: 1402/02/09
